Để giúp các bạn học sinh lớp 12 học hiệu quả hơn môn Ngữ văn, Bảng Xếp Hạng xin giới thiệu tới độc giả tài liệu: Soạn bài Tây Tiến, với thông tin bài soạn chi tiết và ngắn gọn sẽ giúp các bạn học sinh có kết quả cao hơn trong học tập. VnDoc mời thầy cô và các bạn học sinh tham khảo.
Bạn đang xem bài viết: soạn bài tây tiến
Tìm hiểu chung về tác phẩm Tây Tiến
Giới thiệu tác giả Quang Dũng
1. Tiểu sử tác giả Quang Dũng
Quang Dũng (1921 – 1988) có tên khai sinh là Bùi Đình Diệm. Quê ở làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
Trước năm 1945 Quang Dũng dạy học ở Sơn Tây, Hà Nội. Ông gia nhập Quân đội Nhân dân Việt Nam vào ngày Cách mạng tháng Tám thành công, biến thành phóng viên tiền phương của báo Chiến đấu, sau năm 1954 ông làm biên tập ở Nhà xuất bản Văn học.
Ông mất ngày 13 tháng 10 năm 1988 sau một thời gian dài đau ốm tại bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội.
Năm 2001, ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Xem thêm: Soạn bài Cuộc chia tay của những con búp bê ngắn – Ngữ Văn 7
2. Sự nghiệp văn học Quang Dũng
Quang Dũng là thế hệ thơ tài năng, trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Ông vẽ tranh, sáng tác nhạc, viết văn xuôi tuy nhiên trước hết là một nhà thơ.
Trước năm 1945, Quang Dũng đã làm thơ, nhưng thơ ông thực sự được biết đến rộng lớn là từ bài thơ Tây Tiến (1948) và một số bài khác viết trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
Phong cách sáng tác: Quang Dũng là một nhà thơ mang hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa.
Tác phẩm chính: Mấy đầu ô (thơ, 1986), Thơ văn Quang Dũng (tuyển thơ văn, 1988), Rừng biển quê hương (tập thơ, văn, in chung với Trần Lê Văn, 1957),…
Về tác phẩm Tây Tiến
1. Hoàn cảnh sáng tác
– Tây Tiến là tên gọi của trung đoàn Tây Tiến, được thành lập năm 1947:
- Nhiệm vụ: phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt Lào và đánh tiêu hao lực lượng quân đội Pháp ở Thượng Lào cũng như ở miền Tây Bắc Bộ của Việt Nam.
- Địa bàn hoạt động rộng: Hòa Bình, Sơn La, miền Tây Thanh Hóa và Sầm Nứa (Lào).
- Xuất thân: Trọng tâm là người Hà Nội, trong số đó có nhiều học sinh, sinh viên.
– Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển về đơn vị mới, nhớ đơn vị cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ)
– Bài thơ ban đầu có tên là “Nhớ Tây Tiến”. Đến năm 1957, in lại bỏ từ “nhớ”, lấy tên là “Tây Tiến” và in trong tập “Mây đầu ô”
2. Thể thơ
Bài thơ Tây Tiến được viết theo thể thơ bảy chữ.
3. Ý nghĩa nhan đề
– “Tây Tiến” là tên gọi của một tổ chức quân đội thành lập đầu năm 1947 có trách nhiệm phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào và đánh tiêu hao lực lượng quân đội Pháp ở Thượng Lào cũng như miền tây Bắc Bộ đất nước ta. Quang Dũng chuyển về đơn vị mới, nhớ cơ quan cũ, ông đã sáng tác bài thơ này tại Phù Lưu Chanh (một làng cũ thuộc tỉnh Hà Đông Cũ).
– Ban đầu nhà thơ đặt tên cho nhan đề của mình là “Nhớ Tây Tiến”, sau đấy nhà thơ đổi tên thành “Tây Tiến”, in trong tập Mây đầu ô (1986). Việc đổi tên bài thơ là một dụng ý nghệ thuật của nhà thơ. Nếu như đặt tên là “Nhớ Tây Tiến” cho thấy cảm giác chủ đạo là nỗi nhớ, tuy nhiên lại không nhấn mạnh được hình tượng trung tâm của bài thơ. Đồng thời khi đọc tác phẩm, người đọc có khả năng cảm nhận sâu sắc được nỗi nhớ, việc để chữ “nhớ” ở nhan đề không cần thiết. Mặt khác nhan đề này gợi ra sự ủy mị, mềm mại không thích hợp với hình tượng đoàn quân Tây Tiến mãnh liệt, hào hùng.
– Khi lược bỏ chữ “nhớ” giúp cho nhan đề trở nên cô đọng hơn. Bởi bản thân hai chữ “Tây Tiến” cũng gợi ra nỗi nhớ. Nhan đề “Tây Tiến” cũng tạo ra âm điệu của nhan đề chắc khỏe, rắn rỏi đem đến cho ta hình dung về miền Tây rộng rãi, thẳm thăm, hùng vị. Cũng như vẻ đẹp của đoàn quân Tây Tiến hào hùng. Mặt khác, nhan đề Tây Tiến cũng tạo điều kiện cho bài thơ giống như một khúc ca, Tiến Quân Ca, Nam Tiến và ở đây là Tây Tiến.
Soạn bài Tây Tiến
Câu 1 (trang 90 sgk ngữ văn 12 tập 1)
– Bố cục có thể chia làm 4 đoạn:
+ Đoạn 1 (từ đầu đến thơm nếp xôi): chặng đường hành quân vất vả gắn với hình ảnh núi rừng hùng vĩ, khắc nghiệt
+ Đoạn 2 (tiếp đến lũ hoa đong đưa): kỉ niệm của những người chiến sĩ cách mạng
+ Đoạn 3 (tiếp đến khúc độc hành): nỗi nhớ đồng đội da diết về những đồng đội của mình
+ Đoạn 4 (còn lại): Nỗi nhớ của Quang Dũng hướng về Tây Tiến
– Mạch cảm xúc của bài thơ: Mở đầu là nỗi nhớ, tiếp là kỉ niệm, nỗi nhớ về Tây Tiến và cuối cùng là lời khẳng định mãi gắn bó lòng với Tây Tiến
Câu 2 (trang 90 sgk ngữ văn 12 tập 1)
Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội là biểu tượng của chặng đường hành quân đầy gian khổ:
+ Sông Mã và Tây Tiến là hình ảnh kết tinh nỗi nhớ của tác giả: nhớ miền Tây Bắc và nhớ lính Tây Tiến
+ Địa danh được nhắc tới như Sài Khao, Mường Lát, Mường Hịch, Mai Châu
+ Dấu hiệu hiểm trở, gập ghềnh trong cuộc hành quân: mây, mưa, thác, cọp…
+ Bức tranh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc mở ra cuộc hành quân giữa núi cao, vực sâu, rừng thẳm… liên tục xuất hiện trong bài
– Vẻ hoang sơ, dữ dội, ác liệt của Tây Tiến thể hiện rõ bằng thủ pháp nhân hóa, cường điệu ( Chiều chiều oai linh thác gầm thét/ Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người)
+ Bức tranh thiên nhiên làm nổi bật vẻ đẹp kiêu hùng, vượt lên mọi chông gai, mất mát đau thương của người lính Tây Tiến
– Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hùng dũng trên nền thiên nhiên:
+ Sự tinh nghịch, dí dỏm của các chàng trai Hà Nội, thắng lợi thiên nhiên, chạm tới bậc cao nhất của chiến trường Tây Bắc.
+ Dũng cảm, gan góc, kiên cường của những người lính trên sự dữ dội và bí ẩn của thiên nhiên
+ Hình ảnh bi tráng của người lính Tây Tiến trên chiến trường, xem cái chết nhẹ tựa giấc ngủ
-> Những người lính Tây Tiến giữa núi rừng hiểm trở làm nổi bật lên sự dũng cảm, kiên trung của thế hệ trẻ thời kì kháng chiến
Câu 3 (Trang 90 sgk ngữ văn 12 tập 1)
Tây Tiến trong đoạn thứ 2 hiện lên duyên dáng, mĩ lệ, thanh bình dưới góc nhìn hào hoa, yêu đời
+ Vẻ đẹp của đêm hội đuốc hoa, xiêm áo rực rỡ, tiếng khèn, điệu nhạc
+ Sự gắn bó thủy chung giữa tình quân dân kháng chiến tình nghĩa Việt- Lào ( Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa/ Kìa em xiêm áo tự bao giờ)
+ Nhân vật trung tâm tạo nên những bất ngờ thú vị, hấp dẫn hồn vía những chàng trai Tây Tiến đấy là những cô gái e ấp tình tứ trong những điệu múa tình tứ
+ Đấy là vẻ đẹp Tây Bắc gắn với hình ảnh cô gái Thái chèo thuyền độc mái uyển chuyển, với bông hoa làm duyên trên dòng nước lũ
– Cảnh và người Tây Bắc trong kí ức của tác giả: đẹp, có hồn, quyến luyến, tình tứ
+ Bức tranh 4 có nét đẹp hoang sơ, nên thơ nổi bật hình ảnh con người “dáng người trên độc mộc” đem tới nét đẹp man mác
+ Cái đẹp trong nỗi buồn hiu hắt đặc trưng miền sơn cước
+ Trong không gian đấy nổi lên sự mềm mại
Câu 4 (trang 90 sgk ngữ văn 12 tập 1)
Hiện thực trần trụi về hình ảnh người lính:
– “không mọc tóc”: Có thể hiểu là sốt rét khiến cho các chiến sĩ rụng hết tóc, cũng có thể hiểu là cắt tóc đi để tiện những trận đánh giáp lá cà.
– “xanh màu lá”: Có thể hiểu là quân thiếu thốn nên da xanh xao, hoặc người lính phải sử dụng lá cây để ngụy trang tránh kẻ địch phát hiện.
– “dữ oai hùm”: Tuy “xanh màu lá” nhưng có sức khỏe như hổ báo.
– “dáng kiều thơm”: Đây chính là hình ảnh những người con gái Hà Thành đẹp đẽ. Ngày chiến đấu ngoan cường, tối về, người chiến sĩ vẫn một lòng hướng về hậu phương.
– Cái chết bi tráng, cao cả, hào hùng:
+ Hi sinh nằm lại nơi đất khách quê người (mồ viễn xứ).
+ Xả thân vì nước (chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh).
+ Cái chết bi tráng (Áo bào thay chiếu anh về đất) để lại sự tiếc thương cho Tổ quốc (Sông Mã gầm lên khúc độc hành).
Câu 5 (trang 90 sgk ngữ văn 12 tập 1)
– Ngồi ở Phù Lưu Chanh, Quang Dũng nhớ về chiến trường xưa và những người đồng đội cũ một thời chiến đấu vô cùng gian khổ mà rực lửa anh hùng.
– Giữa nhà thơ và những ngày Tây Tiến là những ngày tháng đẹp nhất của đoàn quân Tây Tiến, một đoàn quân đã đi vào lịch sử của dân tộc như một chứng tích không bao giờ quên, tâm hồn họ mãi ở lại với Tây Tiến “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”.
Luyện tập
Câu 1 (trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1)
* Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ
– Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ là bút pháp lãng mạn.
– Bút pháp lãng mạn là vượt lên phía trên thực tại (thường là khắc nghiệt) để vươn tới cái đẹp của lý tưởng. Nhà thơ thường dùng các thủ pháp phóng đại, cường điệu, đối lập để tô đậm cái phi thường, gây ấn tượng mạnh về cái hùng vĩ, dữ dội và cái thơ mộng, tuyệt mỹ.
– Với bút pháp lãng mạn, Quang Dũng để lại cho đời một bài thơ bay bổng, say người, tràn ngập cảm hứng lãng mạn về hình ảnh một người lính đẹp và một chiến trường lịch sử hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc.
* So sánh với bài Đồng chí (Chính Hữu)
– Cảnh và người được được thể hiện trong cảm hứng hiện thực.
– Tác giả tập trung tô đậm cái bình thường, cái có thật của cuộc sống: hình ảnh người nông dân cày lam lũ, sức mạnh của tinh thần đồng đội kề vai sát cánh bên nhau (Súng bên súng đầu sát bên đầu/ Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ)
Câu 2 (trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1)
Chân dung người lính Tây Tiến:
* Vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến:
– Những người lính Tây Tiến hiện ra đầy oai phong và dữ dội khác thường. Quang Dũng đã thấy họ ốm mà không yếu, đã nhìn thấy bên trong cái hình hài tiều tụy của họ chứa đựng một sức mạnh phi thường.
* Chất bi tráng của hình tượng người lính Tây Tiến:
– Cái chết, sự hi sinh của những người lính Tây Tiến được nhà thơ miêu tả thật trang trọng.
– Hình ảnh những người lính Tây Tiến trong đoạn thơ này thấm đẫm tính chất bi tráng, chói ngời vẻ đẹp lý tưởng, mang dáng vẻ của những anh hùng kiểu chinh phu thuở xưa một đi không trở lại.
– Tây Tiến là sự kết tinh những sắc thái vừa độc đáo vừa nhiều loại của ngòi bút Quang Dũng. Nhà thơ đã thông minh được hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến, miêu tả được vẻ đẹp tinh thần của những chúng ta tiêu biểu cho một thời kỳ lịch sử một đi không trở lại.
– Qua bài thơ Tây Tiến, Quang Dũng đã góp vào viện bảo tàng bức chân dung người lính Tây Tiến rất độc đáo của mình trong vô vàn những hình ảnh về người anh hùng thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Tổng kết
Với những chia sẻ về cách soạn bài Tây Tiến như trên sẽ giúp đỡ và hỗ trợ bạn nắm đơn giản giá trị nội dung và nghệ thuật của bản tráng ca hào hùng Tây Tiến. Những bài văn mẫu của Bảng Xếp Hạng luôn cố gắng hướng tới cách chắt lọc nội dung, cô đọng kiến thức sao cho thật xúc tích và ngắn gọn để các bạn sẽ có thích thú với Ngữ Văn hơn. Nếu như thấy bài soạn trên hữu ích với bạn thì hãy theo dõi Bảng Xếp Hạng và sẻ chia với bạn bè để nhận được những bài soạn khác một cách một cách nhanh chóng nhé.
Nguồn: Tổng hợp
