Hướng dẫn soạn bài Tôi đi học (ngắn gọn) – Ngữ Văn 8

– Thanh Tịnh (1911 – 1988), tên khai sinh là Trần Văn Sinh.

– Quê quán: xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế.

– Năm 1936, Thanh Tịnh cho xuất bản tập thơ Hận chiến trường.

– Năm 1941, ông và hai bài thơ của ông (“Mòn mỏi” và “Tơ trời với tơ lòng”) được Hoài Thanh – Hoài Chân giới thiệu trong quyển Thi nhân nước ta.

– Sau Cách mạng tháng 8, Thanh Tịnh làm Tổng thư ký Hội Văn hóa cứu quốc Trung bộ.

– Năm 1948, ông gia nhập bộ đội. Sau đó, ông tham gia đảm nhận đoàn kịch chiến thắng của Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân nước ta.

– Năm 1945, ông tham gia đảm nhận rồi làm chủ nhiệm tạp chí Văn nghệ quân đội. Về sau, ông thôi làm lãnh đạo, để chuyên sáng tác.

– Năm 1957, ông tham gia thành lập Hội nhà văn Việt Nam (1957), và thành Ủy viên Ban chấp hành Hội khóa I, II.

– Ngoài ra, ông còn là Ủy viên Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật nước ta.

– Ông từng được nhận giải thưởng Hội văn nghệ nước ta (1951 – 1952).

– Năm 2007, Thanh Tịnh được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Xem thêm: Hướng dẫn soạn bài Tức nước vỡ bờ Ngắn nhất – Ngữ Văn 8

– Một số tác phẩm tiêu biểu:

• Trước cách mạng: Hận chiến trường (tập thơ, 1937), Quê mẹ (truyện ngắn, 1941), Chị và em (truyện ngắn, 1942)…
• Sau cách mạng: Sức mồ hôi (ca dao – 1954), Những giọt nước biển (tập truyện ngắn – 1956), Đi từ giữa mùa sen (truyện thơ -1973)…

Về tác phẩm Tôi đi học

Tác phẩm Tôi đi học được in trong tập Quê mẹ (1941), tác phẩm theo thể loại hồi ký ghi lại cảm xúc và những kỷ niệm đẹp, đáng nhớ của tuổi thơ trong ngày tựu trường.

Tóm tắt tác phẩm

Hằng năm, cứ cuối thu là những kỉ niệm của buổi đầu đến trường lại mơn man trong lòng tôi. Con đường đi học vốn không còn mới lạ bỗng trở nên xa lạ. Trong khoảnh khắc cùng mẹ bước đi trên con đường ấy, tôi cảm thấy bản thân đã đổi khác. Khi đến sân trường Mĩ Lí, tôi thấy mình như nhỏ bé và có chút bỡ ngỡ. Đến khi ông đốc gọi tên, tôi lo sợ và nép vào lòng mẹ bật khóc. Những lời an ủi của ông đốc vang lên khiến đám học sinh an tâm hơn, theo thầy giáo bước vào lớp học. Khung cảnh trong lớp dường như quen thuộc, ngay cả người bạn mới. Thầy giáo bắt đầu giảng bài – bài tập đọc: Tôi đi học.

Bố cục tác phẩm

Soạn bài Tôi đi học

Câu 1 (trang 9 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

– Những điều đã gợi tả lên trong lòng nhân vật “tôi” kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên: thời tiết cuối thu, lá rụng ngoài đường nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc

– Kỉ niệm được diễn đạt theo trình tự thời gian:

+ Từ hiện tại hồi tưởng về quá khứ: tiết trời cuối thu, hình ảnh em nhỏ tới trường

+ Dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” về con ngặt nghèo mẹ tới trường

+ Cảm giác nhân vật “tôi” khi nhìn thấy ngôi trường trong ngày khai giảng

+ Tâm trạng hồi hộp của nhân vật “tôi” khi vào ngồi vào chỗ của mình trong giờ học đầu tiên.

Câu 2 (trang 9 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

– Những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật tôi:

+ Cảnh vật, con đường quen thuộc bỗng nhiên trở nên lạ, nhân vật “tôi”cảm thấy có sự thay đổi trong lòng mình.

+ Trong chiếc áo vải dù đên cảm nhận thấy mình trang trọng, đứng đắn

+ Mong muốn được “thử sức” mình cầm bút thước, sách vở để trở thành “người thạo”

+ Ngạc nhiên trước cảnh sân trường Mĩ Lí dày đặc người, ai cũng vui tươi, sáng sủa.

+ Cảm thấy lo lắng vẩn vơ trước ngôi trường bé nhỏ

+ Giật mình lúng túng khi nghe thầy gọi tên

+ Cảm thấy sợ lúc sắp rời xa bàn tay mẹ

+ Bước vào chỗ ngồi vừa ngỡ ngàng, hào hứng

Câu 3 ( trang 9 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

– Thái độ, cử chỉ của ông đốc:

+ nhìn học trò hiền từ, căn dặn nhẹ nhàng

+ nhẫn nại chờ đợi, giàu lòng yêu trẻ

– Thầy giáo trẻ tươi cười, niềm nở, đón học sinh vào lớp

– Các bậc phụ huynh chuẩn bị kỹ lưỡng cho con, đưa con tới trường, lưu luyến khi con vào lớp học.

=> Tất cả người lớn đều dành mong muốn thực tế và yêu thương, chăm sóc đặc biệt đối với thế hệ trẻ.

Câu 4 (trang 9 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

– Hình ảnh so sánh: ” Tôi quên thế nào được cảm xúc trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi … giữa bầu trời quang đãng” -> những cảm nhận trong sáng, hồn nhiên trong ngày đầu đi học.

– “ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang” -> ý thức về sự trưởng thành, tự lập thoáng xảy ra

– ” Trước mắt tôi sân trường làng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn, oai nghiêm… đình làng Hòa Ấp” -> cảm nhận rõ ràng vẻ đẹp, sự oai nghiêm của ngôi trường

– ” Họ như những con chim con đứng bên bờ tổ…còn ngập ngừng e sợ” -> sự non nớt, ngỡ ngàng, và cả những khao khát vươn xa của học trò.

– ” họ thèm vụng và ước ao thầm… phải rụt rè trong cảnh lạ” -> ước muốn được trưởng thành, cứng cáp.

Câu 5 (trang 9 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

– Đặc sắc nghệ thuật:

+ Truyện kể hồi kí với theo trình tự thời gian, cảm xúc của nhân vật ” tôi” hết sức tự nhiên, trong sáng.

+ Những hình ảnh so sánh, nhân hóa đầy thi vị

+ Giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng diễn tả trọn vẹn cảm giác chân thật của đứa trẻ lần đầu đi học

+ Chạm tới lòng người coi bằng chính những cảm giác chung nhất của bất kì ai trong ngày đầu đi học.

– Sức hút của truyện từ:

+ tình huống truyện lôi cuốn

+ cảm xúc trong sáng, chân thật của nhân vật

+ hình ảnh đẹp đẽ, gần gũi.

Luyện tập

Câu 1 (trang 9 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Phát biểu cảm giác của em về dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trong truyện ngắn Tôi đi học

Các bạn có thể tham khảo văn mẫu sau:

Một lối viết giản dị nhưng đầy hấp dẫn, Thanh Tịnh đã đưa người đọc vào một không gian trong lành và dịu êm nhất. Nhân vật tôi hoài tưởng lại và “không bao giờ quên được những cảm xúc trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng”.

Trong dòng hoài tưởng, “tôi” đã lâng lâng với khung cảnh của mùa thu “một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học”. Có lẽ ít ai có khả năng quên đi được giây phút trước tiên nép sau lưng mẹ đến trường, và nhân vật “tôi” cũng không ngoại lệ. Cảm xúc tuôn trào một cách tự nhiên và đầy xúc động, gieo vào lòng người coi những bồi hồi khó quên. Có một sự thay đổi lớn trong chính suy nghĩ và hành động “Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quí và không ra đồng nô hò như thằng Sơn nữa”. Việc này chứng tỏ nhận thức của nhân vật “tôi” đã thực sự trưởng thành và lớn lên nhờ việc: Hôm nay tôi đi học.

Bằng việc diễn tả tâm lí nhân vật tinh tế, đầy lôi cuốn, tác giả đã tái diễn lại đoạn hội thoại giữa “tôi” và mẹ trong ngày đầu đến trường. Những ý nghĩ vừa khờ khạo vừa dễ thương làm cho người đọc không bao giờ quên được.

Cảm xúc của nhân vật “tôi” khi được đặt chân đến ngôi trường làng Mỹ Lí được tác giả tái diễn chân thực, sinh động, giàu cảm xúc. Và lại có thêm một sự thay đổi, một sự so sánh giữa khoảng thời gian trước khi đi học. Chính sự so sánh sự không giống nhau này khiến nhân vật “tôi” trưởng thành hơn. Ngôi trường trong mắt của cậu bé “trường Mỹ Lí vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo lo lắng vẩn vơ”. Liệu rằng nhân vật “tôi” lo sợ điều gì? Có lẽ lo lo lắng vì những năm tháng ngồi trên ghé nhà trước có học tốt không, có vi phạm điều gì không và rất nhiều điều nữa. Một sự chân thật đến tinh nghịch. Nhân vật “tôi” đã tinh tế quan sát xung quanh “chung quanh những cậu bé vụng về lúng túng như tôi, các cậu chỉ theo sức mạnh dìu các cậu tới trước. Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa. Vì hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tưởng…” Hình như tâm trạng của những cậu bé lần đầu tiên đi học đều như nhau, ngơ ngác và lo lắng hãi.Tuy nhiên hình ảnh thầy hiệu trưởng “hiền từ và cảm động” làm cho nhân vật “tôi” và những cô cậu học trò khác cảm nhận thấy yên tâm hơn. Hình ảnh thấy và tiếng trống trường trong buổi trước tiên đi học đánh dấu một bước ngoặc mới trong cuộc đời của các em. Đặc biệt “bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước” của người mẹ đã làm cho nhân vật “tôi” can đảm và tự tin hơn. Những giọt nước mắt, những tiếng khóc thút thít ấy có lẽ là những khoảnh khắc neo giữ mãi trong lòng nhân vật “tôi”,hay nói đúng hơn là lòng tác giả một cách chân thực và sâu sắc nhất. Hình ảnh tuổi thơ lúc ấy bỗng nhiên ùa về “tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỉ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa bay trên bờ sông Viêm sống lại đầy trong tâm trí thôi. Tuy nhiên tiếng phấn của thầy gạch mạnh trên bảng đen đưa tôi về cảnh thật”. Một dòng suy nghĩ trong sáng và đáng trân trọng của cậu bé sắp phải bước sang giai đoạn mới trong cuộc đời vì bài tập viết: Tôi đi học.

Thanh Tịnh như một con người chèo lái con thuyền cảm xúc, đưa người coi trở về với những kí ức của ngày đầu tiên đi học. Lời văn linh hoạt, nhẹ nhàng và sâu sắc đã khiến người đọc không thể quên được năm tháng đó.

(Bài làm của HS)

Câu 2 (trang 9 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1)

Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi đến trường khai giảng lần đầu tiên

Trả lời:

1. Mở bài: Giới thiệu về buổi tựu trường

2. Thân bài

– Cảm nhận về không khí, thời tiết, quang cảnh.

– Ấn tượng về con người: những người bạn, thầy cô

– Cảm xúc của chính mình về lễ chào cờ, buổi học trước tiên

3. Kết bài: Tổng kết vấn đề

Bài tham khảo:

Thấm thoát đã chớm thu, không còn tiếng ve ngân của những trưa hè oi ả. Không còn “…Chín mươi ngày nhảy nhót đồng quê – Ôi! Cả một mùa xuân trong mùa hạ” nữa. Có vẻ như ngày khai giảng năm học năm nay đến sớm hơn mọi năm. Bất chợt, những cảm xúc và kí ức khờ khạo về ngày khai trường đầu tiên của tôi lại ùa về như nhắc nhở kỉ niệm của một thời đã qua…

Tôi vẫn nhớ hôm ấy – một buổi mai đầy gió và mưa rào. Tôi phải cùng mẹ đến trường để tham dự lễ khai giảng năm học mới. Hôm đó tôi dậy sớm. Có lẽ vì tôi thấy mình đã khôn lớn và một nguyên nhân quan trọng, đó là ngày khai trường đầu tiên trong cuộc đời tôi. Tôi mặc bộ đồng phục mới mà bố tôi đã mua cho tôi và tự tay chuẩn bị cặp sách. Rồi mẹ đeo cặp vào lưng tôi, mặc bộ áo mưa màu xanh tôi yêu thích, mẹ khoác áo mưa vào rồi dắt tay tôi đi qua màn mưa. Mưa rơi rả rít, trời âm u và xám xịt. Con đường trở nên lầy lội, sũng nước. Mưa không lớn cũng chẳng nhỏ nhưng dai dẳng không dứt. Mưa cứ rơi mãi, rơi mãi không dứt như tâm trạng của tôi lúc ấy: tôi không sợ mà sợ, háo hức, nôn nao chờ đợi. Chờ đợi những gì mà tôi sắp sửa trải qua: đấy là ngày đầu tiên dự buổi khai trường năm học mới. Tôi vẫn nép vào mẹ, bước từng bước qua từng con hẻm quanh co thân thuộc mà lòng cảm nhận thấy lạ lẫm vô cùng. Con hẻm này tôi qua lại hằng ngày tuy nhiên hôm nay tâm trạng của tôi đầy đảo lộn, một điều lớn lao và mới lạ đang đến với tôi: tôi đã vào lớp một, tôi đã là người lớn thật rồi. Tôi khẽ liếc nhìn những cảnh vật xung quanh đã gắn bó với tôi suốt thời thơ ấu: giàn hoa ti-gôn hồng nhạt e ấp trong màn mưa của nhà bác Tư hàng xóm mà tôi vẫn thường hái về chơi trò cô dâu với mấy đứa bạn trong xóm, cây mận xù xì đang lắc lư những chùm quả chín đỏ rực đung đưa trong màn mưa như nói lời chúc mừng tôi ngày đầu đến lớp.Ra khỏi con hẻm nhỏ là đường Trần Mai Ninh tấp nập, đông vui. Những chị học sinh thướt tha trong tà áodài trắng, những anh/chị khăn quàng đỏ thắm trên vai, tôi đặc biệt chú ý những bạn cùng lứa với tôi áo quần tinh tươm rụt rè nắm lấy tay mẹ đến trường. Dù mưa vẫn còn tí tách rơi từng giọt trên mái hiên của những ngôi nhà hai bên đường vẫn không khiến cho nụ cười trên môi của các học sinh mừng ngày tựu trường kém tươi tắn hơn. Mẹ khẽ lay tay tôi và nói: “Đến trường rồi kìa con!” A, trường tôi đây ư? Trông to lớn và đồ sộ quá! Ngôi trường mới này không giống như trường mẫu giáo của tôi. Trường to lớn và đồ sộ hơn trường mẫu giáo nhiều. Trước cổng trường có một tấm bảng đề chữ màu xanh biển rất to, tôi lẩm nhẩm đánh vần: “Trường tiểu học Nguyễn Khuyến” đúng như mẹ giới thiệu cho tôi mấy tuần trước. Qua bậc tam cấp, đại sảnh, khoảng sân rộng đã đến trước cửa lớp. Tôi vẫn nhớ rất rõ là mình học lớp Một bảy do cô Huệ chủ nhiệm lớp. Cô dìu tay tôi vào lớp và xếp chỗ ngồi. Tôi bịn rịn buông tay mẹ và chợt cảm giác hụt hẫng chiếm lấy tâm hồn tôi lúc ấy. Tôi nhìn các bạn chung quanh mình trông ai cũng lạ lẫm. Lúc này, tôi chợt ước ao là mình đã quen các bạn trong lớp. Tôi còn nhớ như in cảm giác bỡ ngỡ rụt rè khi mọi người, mọi vật xung quanh mình đều lạ lẫm. Nhưng trong lớp có nhiều bạn rất dạn dĩ, các bạn tươi cười chào bạn mới. Tôi thấy mình ngưỡng mộ các bạn ấy biết bao. Cô giáo yêu cầu phụ huynh ra về để lớp bắt đầu giờ học. Tôi chào mẹ qua cửa sổ. Không biết màn mưa ngoài trời hay nước mắt đã làm mắt tôi nhòe đi. Có vài bạn khóc to lên gọi bố, gọi mẹ khi thấy bố mẹ ra về. Mưa tạnh. Gió nhẹ mơn man mái tóc tôi. Nắng ấm áp xuyên qua kẽ lá. Buổi lễ khai giảng tạm hoãn giờ bắt đầu. Cô giáo dẫn chúng tôi xếp hàng theo từng tốp. Lễ khai giảng bắt đầu trong không khí trang trọng của nghi thức chào cờ. Lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới được kéo lên trong bài hát Quốc ca trầm hùng. Cô hiệu trưởng trang trọng đọc báo cáo và mục tiêu cho năm học mới. Cả trường vang vội tiếng vỗ tay. Đám học trò lớp một chúng tôi cũng bắt chước anh/chị vỗ tay. Sự rụt rè dần tan biến. Giờ phút thiêng liêng đã đến. Cô hiệu trưởng đánh ba hồi trống khai giảng năm học mới. Chính tiếng trống ấy đã bắt đầu tương lai cho tôi qua con đường học vấn và đánh dấu một bước ngoặc lớn trong cuộc đời tôi.

Bảy năm ròng đã trôi qua. Giờ tôi không còn là cô bé lớp một ngày nào nữa. Những kỉ niệm ngày ấy giờ cũng đã phai nhòa theo năm tháng nhưng vẫn vương vấn mãi trong tôi một thời thơ ấu, thời trong sáng và những kỉ niệm ngây thơ và mùa thu khai trường năm ấy.

(Bài làm của HS)