Xin chào các em! Trong chuyên mục soạn văn ngày hôm nay, Soạn Văn sẽ chỉ dẫn các em soạn bài Bếp lửa. Đây chính là một bài thơ rất hay và nổi tiếng của nhà thơ Bằng Việt. Các em hãy cùng theo dõi để chuẩn bị cho bài giảng trên lớp thật tốt nhé!
Bạn đang xem bài viết: soạn bài bếp lửa
Tìm hiểu chung về tác phẩm Bếp lửa
Giới thiệu tác giả Bằng Việt
– Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
– Ông bắt đầu sáng tác thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
– Hiện nay, ông là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội.
Xem thêm: Hướng dẫn soạn Bài ca ngất ngưởng (ngắn gọn) – Ngữ Văn 11
– Một số tác phẩm như:
- Tập thơ Hương cây – Bếp lửa, (1968, 2005), đồng tác giả với Lưu Quang Vũ.
- Đường Trường Sơn, cảnh và người (ký sự thơ, 1972 – 1973)
- Đất sau mưa (1977)
- Khoảng cách giữa lời (1984)
- Cát sáng (1985), in chung với nhà thơ Vũ Quần Phương
- Tập thơ Bếp lửa – Khoảng trời (1986)
- Phía nửa mặt trăng chìm (1995)
- Tập thơ Ném câu thơ vào gió ( 2001)
- Tập thơ Nheo mắt nhìn vào gió (2008)
- Tập thơ Hoa tường vi (7 – 2018)…
Về tác phẩm Bếp lửa
* Xuất xứ: Bài thơ Bếp lửa được sáng tác vào năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên học Luật ở nước ngoài. Bài thơ được đưa vào tập Hương cây – Bếp lửa, tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ.
* Thể thơ: tự do
Bố cục tác phẩm
Gồm 4 phần:
- Phần 1: Khổ thơ đầu. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng về bà.
- Phần 2: Từ “Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói” đến “Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với hình ảnh bếp lửa.
- Phần 3: Tiếp theo đến “Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!”. Suy ngẫm về cuộc đời người bà.
- Phần 4: Còn lại. Thực tại cuộc sống của người cháu.
Soạn bài Bếp lửa
Câu 1 (trang 145 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Bài thơ là lời của nhân vật nào, đề cập về ai và về điều gì? Phụ thuộc vào mạch tâm trạng của nhân vật trữ tình, em hãy nêu bố cục của bài thơ.
Lời giải chi tiết:
– Bài thơ là lời của người cháu đề cập về bà, nói về tình yêu thương tha thiết mà bà đã dành cho cháu trong những ngày gian khổ.
– Bố cục:
+ Ba dòng thơ đầu: Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà.
+ Bốn khổ thơ tiếp theo (từ Lên bốn tuổi đến Chứa sự tin tưởng dai dẳng): Hồi tưởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.
+ Hai khổ thơ tiếp theo (từ Lận đận đời bà đến thiêng liên – bếp lửa): Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.
+ Khổ cuối: Cháu đã trưởng thành, đã đi xa nhưng không nguôi nhớ về bà.
Câu 2 (trang 145 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
– Trong hồi tưởng người cháu, những kỉ niệm về bà và tình bà cháu :
+ Năm lên 4 tuổi (nạn đói 1945).
+ Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ bận công tác, bà dạy cháu làm, chăm cháu học, kể chuyện cháu nghe…bà dạy cháu nên người.
+ Năm giặc đốt làng, đốt nhà, bà vẫn vững lòng dặn cháu giữ kín để bố mẹ yên tâm.
– Bài thơ kết hợp biểu cảm với miêu tả, tự sự, bình luận : tả bếp lửa chờn vờn, cảnh đói, người bà cặm cụi, tần tảo…qua đấy thấy được tình cảm của tác giả với bà của mình… → Tạo sự sinh động, cụ thể, giàu sức gợi cảm, giàu tính triết lí sâu xa.
Câu 3 (trang 145 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Hình ảnh bếp lửa được nói tới 12 lần trong suốt bài thơ. Đó là hình ảnh quen thuộc bà nhóm lửa mỗi sáng. Bà và bếp lửa là hai mà như một, bà châm ngọn lửa, không chỉ là lửa củi, đó còn là “ngọn lửa chứa sự tin tưởng dai dẳng”, ngọn lửa của tình thương yêu ấp ủ.
– “Ôi kì lạ và thiên liêng – bếp lửa !” : một hình ảnh giản dị ghi dấu tình bà cháu thiêng liêng, lưu giữ cả một tuổi thơ khổ cực gian lao.
Câu 4 (trang 146 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Vì sao ở hai câu dưới tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không nhắc lại “bếp lửa”? Ngọn lửa ở đây có ý nghĩa gì? Em hiểu những câu thơ trên như thế nào?
Lời giải chi tiết:
– Ở hai câu dưới, tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không khêu gợi lại “bếp lửa”. Vì nói đến “bếp lửa” là nói đến một vật hữu hình, nhất định của mỗi gia đình. Còn hình ảnh “ngọn lửa” mang ý nghĩa khái quát, rộng lớn hơn.
– Mỗi lần nhóm bếp lửa, ngọn lửa cháy sáng lên mang nhiều ý nghĩa tượng trưng. Đấy là ngọn lửa được nhóm từ lòng bà – ngọn lửa của sức sống, yêu thương, sự tin tưởng, tình yêu của bà với kháng chiến, với Đảng. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – truyền cho cháu những kỉ niệm ấm lòng, những sự tin tưởng thiêng liêng, kì diệu nâng bước cháu trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
Câu 5 (trang 146 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Cảm nhận của em về tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ. Tình cảm ấy được luôn đi chung với những tình cảm nào khác.
Lời giải chi tiết:
– Tình cảm bà cháu trong bài thơ rất sâu nặng. Đây chính là lời yêu thương tha thiết của người cháu nơi xa đối với bà:
“Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
– Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?…”
=> Tình cảm ấy vượt qua chiều dài của thời gian, chiều rộng của không gian, neo đậu mãi trong trái tim cháu. Tuổi thơ của cháu đã đi qua theo năm tháng, khoảng cách giữa bà và cháu cũng đã xa vời vợi nhưng cháu chẳng lúc nào quên nhắc nhở về bà. Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, quê hương, nước nhà.
Luyện tập
Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh bếp lửa trong bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Gợi ý trả lời:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hình ảnh bếp lửa.
– Số lần xuất hiện: 10 lần.
– Ý nghĩa: Bếp lửa là biểu hiện cụ thể và đầy gợi cảm về sự tảo tần, chăm sóc và tình yêu thương của bà dành cho cháu và những người thân. Bếp lửa là tình bà ấm áp, bếp lửa là tay bà chăm chút. Bếp lửa gắn với những gian khó đời bà. Ngày ngày bà nhóm bếp lửa cũng là nhóm lên niềm vui, sự sống, niềm yêu thương chi chút dành cho con cháu và mọi người.
Các bạn có thể tham khảo văn mẫu sau:
Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ gắn với sự tần tảo hi sinh của bà. Bởi thế mà mọi suy ngẫm của người cháu về bà đều luôn đi chung với hình ảnh bếp lửa. Bếp lửa tượng trưng cho đức hi sinh, sự chở che từ hơi ấm của bà. Bếp lửa gắn liền với niềm vui được sưởi ấm và lớn lên của người cháu. Vì thế mà khi tuổi thơ đã lùi xa, người cháu đã trưởng thành tuy nhiên bếp lửa của người bà thân yêu thì không thể nào tắt. Nhà thơ đã giữ ngọn lửa thiêng ấy như giữ tài sản quý giá nhất của mình, như cất giữ tuổi thơ nồng đượm tình bà cháu thân thương. Chính ngọn lửa thiêng này đã sưởi ấm cho tác giả suốt cả cuộc đời dẫu có đi khắp chân trời góc bể. Bài thơ sẽ sống mãi trong lòng người đọc bởi hình ảnh thân thương ấy gắn với tình yêu quê hương đất nước.
Tổng kết
Hi vọng bài viết này của Bảng Xếp Hạng sẽ giúp ích cho các em trong quá trình soạn bài. Chúc các em học tập tốt nhé!
