Mâm ngũ quả ngày Tết là văn hóa của người Việt Nam. Tùy theo vùng miền, mâm ngũ quả lại được biến tấu với nhiều loại quả khác nhau. Vậy mâm ngũ quả mỗi miền gồm những quả gì và ý nghĩa của nó là gì, cách chưng ra sao? Hãy cùng Bangxephang khám phá ngay sau đây.
Bạn đang đọc: Trang trí mâm ngũ quả đẹp mắt và ý nghĩa trong ngày Tết Nguyên Đán
Mâm ngũ quả ngày Tết là gì, có nguồn gốc do đâu?
Mâm ngũ quả ngày Tết là một nét văn hóa đặc trưng trong dịp Tết Nguyên Đán. Như tên gọi, mâm ngũ quả được trưng 5 loại trái cây khác nhau (có 5 màu sắc). Mỗi loại quả ( tên và màu sắc, hương vị của quả) sẽ có một ý nghĩ khác nhau. tùy vào văn hóa đặc sản của vùng miền mà thể hiện sự ước muốn và khát khao một năm mới bình an, sung túc của gia chủ.
Mâm ngũ quả ngày Tết là một nét văn hóa đặc trưng trong dịp Tết Nguyên Đán
Mâm ngũ quả có thể nói, có nguồn gốc lễ Vu Lan của Đạo Phật, mâm ngũ quả được nhắc trong kinh Vu-Lan-Bồn (Ullambana Sutra) có nói tới hình ảnh “trái cây 5 màu”, từ đó đã xuất hiện mâm ngũ quả với 5 màu sắc, 5 loại quả khác nhau. Theo quan niệm nhà Phật trái cây 5 màu tượng trưng cho ngũ căn: tín (lòng tin), tấn (ý chí kiên cường), niệm (ghi nhớ) , định ( tâm không loạn) và huệ (sáng suốt). Cho đến ngày nay, việc trưng bày mâm ngũ quả trong ngày lễ vu lan, vào dịp Tết,… vẫn được mọi người lưu truyền để trưng bày trong các dịp này, để bày tỏ lòng biết ơn, và mong những điều may mắn sẽ đến với mình.
Ý nghĩa của mâm ngũ quả 3 miền Bắc Trung Nam
Mâm ngũ quả ngày Tết hay được tượng trưng với 5 loại trái cây không giống nhau và với người Việt thì con số 5 tượng trưng cho ước muốn được ngũ phúc lâm môn: Phú (giàu có, nhiều của cải); Quý (phẩm chất sang trọng); Thọ (sống lâu trăm tuổi); Khang ( có thật nhiều sức khỏe); Ninh (cuộc sống bình an).
các loại hoa quả trưng trên mâm ngũ quả cũng mang những ý nghĩa không giống nhau như:
- Quả bưởi, dưa hấu: hứa hẹn một năm mới đủ đầy, nhiều may mắn.
- Quả hồng, quýt: tượng trưng cho sự may mắn, hưng thịnh và thành đạt.
- Quả lê: ngụ ý cho mọi việc luôn suôn sẻ, thuận lợi.
- Quả lựu: tượng trưng cho ước muốn con cháu nhiều, vui nhà vui cửa.
- Quả đào: thể hiện sự thăng tiến trong hoạt động.
- Quả táo: có ý nghĩa phú quý.
- Quả thanh long: mang ý nghĩa rồng mây gặp hội.
- Trái dừa: có cách phát âm tương tự như “vừa” có nghĩa không thiếu.
- Quả sung: mong muốn sung túc trong mọi mặt như sức khỏe, công việc, tình cảm,…
- Đu đủ: mang ý nghĩa của sự rất đầy đủ, phồn thịnh.
- Quả xoài: có cách phát âm na ná như “xài” có nghĩa cầu mong cả năm tiêu xài không thiếu thốn.
Mâm ngũ quả miền Bắc
so với người dân miền Bắc, mâm ngũ quả ngày Tết thường chọn lựa các kiểu trái cây tuân theo thuyết ngũ hành trong văn hóa phương Đông. Chính vì thế, các kiểu quả trưng bày có thể được gia chủ phối theo 5 màu: Kim (màu trắng); Mộc (màu xanh); Thủy (màu đen); Hỏa (màu đỏ); Thổ (màu vàng).
Mâm ngũ quả miền Bắc đúng chuẩn nên có rất đầy đủ những loại trái cây như chuối xanh, bưởi, phật thủ, hồng, ớt, quất cảnh, sung, dứa,… Với màu sắc rực rỡ nhưng cần hài hòa.
- Chuối phải là chuối xanh, bày biện theo nải, tượng trưng cho sự sum vầy, đầm ấm của gia đình.
- Bưởi màu vàng tượng trưng cho sự giàu có, gia chủ gặp nhiều may mắn.
- Phật thủ có công dụng lưu trữ thần, Phật và ông bà tổ tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ và các thành viên trong gia đình.
- Quất cảnh, quả hồng hay ớt đỏ được bày trí xung quanh để tô điểm sắc đỏ, màu vàng rực rỡ đẹp đẽ cho mâm ngũ quả. những loại quả này sẽ biểu tượng cho sự may mắn và thành đạt.
- Quả dứa có hương thơm đặc trưng, thể hiện mơ ước của gia chủ về một năm mới an lành, nhiều sức khỏe và phúc lộc.
Mâm ngũ quả miền Trung
Dải đất miền Trung thường gặp nhiều thiên tai, bão lũ, hạn hán quanh năm nên trái cây không được đa dạng và phong phú như miền Nam và miền Bắc. Chính vì thế, mâm ngũ quả ngày Tết của miền Trung sẽ rất dễ dàng, không quá câu nệ hình thức, miễn thành tâm là được. tùy thuộc vào từng điều kiện và trường hợp gia đình mà bày biện mâm ngũ quả không giống nhau.
một vài loại quả thường xuất hiện trong mâm ngũ quả của người miền Trung như thanh long, chuối, dứa, mãng cầu, sung, dưa hấu, cam, quýt,…
Mâm ngũ quả miền Nam
Người dân Nam Bộ rất cầu kỳ trong việc ăn uống lẫn cách bày trí mâm ngũ quả ngày Tết, bởi vậy họ thường chỉn chu trong khâu Lựa chọn các kiểu hoa quả. Với ước muốn “cầu sung vừa đủ xài” ước mơ một năm mới rất đầy đủ, sung túc, người miền Nam sẽ chọn các kiểu quả như mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. đặc biệt, trong mâm ngũ quả của miền Nam sẽ không bao giờ thiếu một cặp dưa hấu.
>>Ngoài bày mâm ngũ quả thì bữa tiệc tất niên bắt buộc phải làm các món ăn ngày Tết cổ truyền như: thịt kho tàu, bánh chưng, củ kiệu, xôi gấc,…
XEM THÊM: Món ăn ngày Tết không thể thiếu
Cách bày mâm ngũ quả đẹp và ý nghĩa ngày Tết 3 miền
Mâm ngũ quả ở miền Nam
Mâm ngũ quả ở miền Nam thường gồm những loại trái cây sau (Mãng cầu, trái dừa, đu đủ, xoài, sung) với ngụ ý là “cầu vừa sung (túc) đủ xài”. Với mong muốn năm mới đến sẽ sung túc, đủ đầy. Bên cạnh đấy, kế bên mâm ngũ quả người miền Nam thường trưng kèm thêm một cặp dưa hấu trong dịp Tết.
Mâm ngũ quả ở miền Nam thường gồm những loại trái cây sau (Mãng cầu, trái dừa, đu đủ, xoài, sung) với ngụ ý là “cầu vừa sung (túc) đủ xài”
Khác với người miền Bắc, người miền Nam thường kiêng kỵ chưng trái có tên mang ý nghĩa xấu, nên thông thường trong mâm ngũ quả họ sẽ thường không chưng các loại quả như sau:
- Chuối: vì âm tên của trái chuối đọc như “chúi nhủi”
- Trái lê: lê lết, dễ thất bại, khó thành công
- Trái táo: người Nam thường có tên gọi là quả “bom”
- Sầu riêng: cho dù người Nam rất thích ăn sầu riêng, nhưng thường trong những dịp lễ hay mâm ngũ quả loại quả này sẽ thường không xảy ra. Vì cái tên của nó có hàm ý “khá buồn.
mặc dù, ở mỗi vùng miền khác nhau sẽ có những tập quán, phong tục riêng nên sự bày trí mâm ngũ quả cũng có chút sai biệt. mặc dù vậy, nếu xét chung thì việc trưng bày mâm ngũ quả trong dịp Tết cũng chính là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt, vì khí thấy mâm ngũ quả là thấy “xuân về”. đặc biệt hơn, mâm ngũ quả còn thể hiện lòng thành cung kính của những người con Việt với đất trời, tổ tiên, cha ông trong dịp Tết. mong muốn một năm mới đủ đầy, an khang, thịnh vượng.
Mâm ngũ quả miền Bắc
Thường mâm ngũ quả ngày Tết của miền Nam sẽ khác đối với miền Bắc. nếu như miền Nam chọn các kiểu quả trên để chưng thì ở miền Bắc sẽ trưng các kiểu quả gồm: chuối, bưởi, hồng, đào, quất,…Và thường thi ở miền Bắc, sẽ không quá khắt khe về việc chưng mâm ngũ quả, hầu như những loại quả nào cũng có khả năng trưng, miễn là nhiều màu sắc.
Màu sẵn trong mâm ngũ quả của người miền Bắc sẽ tuân theo ngũ hành
Màu sẵn trong mâm ngũ quả của người miền Bắc sẽ tuân theo ngũ hành gồm có các màu tượng trưng cho các mệnh như:
- Kim – Màu trắng (kim loại)
- Mộc – Màu xanh lá (mộc gỗ)
- Thủy – Màu xanh dương (thủy nước)
- Thổ – Màu vàng (thổ đất)
- Hỏa – Màu đỏ (hỏa lửa)
Là 5 màu sắc tượng trưng cho sự may mắn, gởi gắm ước mong của ông bà ngày xưa cho cuộc sống bình yên, êm ấm. Biết phân bổ vận dụng hài hòa, Ngũ Hành sẽ tương sinh, tạo ra vượng khí. điều này giúp cuộc sống sung túc, sức khỏe dồi dào, tinh thần lạc quan, xua tan bớt âu lo, bệnh dịch.
ngày nay, người ta thường không cần thiết hay quá cứng nhắc về việc trưng bày ngũ quả nữa, mà càng ngày càng nhiều loại hơn trong việc trang trí có thể là: thập, bát,… nhìn chung, đều ước muốn một năm mới an khang, hạnh phúc.
Mâm ngũ quả miền Trung
Mâm ngũ quả miền Trung là sự giao thoa giữa miền Bắc và miền Nam, mâm ngũ quả miền Trung thường gồm: chuối, dừa, mãng cầu, xoài, đu đủ, sung,…
đối với người miền Trung, việc chưng mâm ngũ quả đơn giản, không câu nệ hình thức
Vì miền Trung bao năm, điều kiện tự nhiên thuận lợi, nên người miền Trung khá dễ dàng trong việc trưng bày mâm ngũ quả. đối với người miền Trung, việc chưng mâm ngũ quả đơn giản, không câu nệ hình thức, chủ yếu là cây nhà lá vườn, có gì lễ đó, miễn là chỉ phải thành tâm là được.
Những kiêng kỵ khi bày mâm ngũ quả trưng ngày Tết
phía dưới là những điều cần kiêng kỵ khi chuẩn bị bày biện một mâm ngũ quả ngày Tết mà bạn cần phải lưu ý:
- Người miền Nam thường kiêng cúng một vài loại trái cây như chuối, lê, táo,… Bởi theo quan niệm của họ các kiểu quả này mang ý nghĩa không tốt cho công việc làm ăn.
- Ngày Tết thường kéo dài, Vì vậy khi mua bạn không được tìm kiếm những loại trái cây quá chín để trưng trong mâm ngũ quả. nếu như chọn các loại quả quá chín rất dễ bị hư hỏng, thối sẽ Đem lại điềm không may mắn cho gia chủ trong năm mới.
- Gia chủ cần phải chuẩn bị mâm ngũ quả trước đêm 30 Tết hoặc đêm 29 Tết nếu như là tháng thiếu.
- Trái cây trưng bày trên mâm ngũ quả phải sử dụng trái cây thật, tuyệt đối không nên dùng trái cây giả. Bởi điều này là không thể hiện sự thành kính đối với thần linh và các bậc bề trên.
Cách tìm kiếm trái cây ngon bày mâm ngũ quả Tết
- Mâm ngũ quả ngày Tết thường có thể được trưng trong ngày 29, 30 tết. Vì vậy, con người nên mua hoa quả từ ngày 27-28, vì Tết kéo dài 3 ngày chính là từ mùng 1 đến mùng 3. Bạn nên chọn trái cây có độ chín vừa, không nên chín quá, chọn loại quả tươi để cúng, không thâm hoặc bị dập đặc biệt là chuối, mãng cầu vì không chỉ khiến mâm ngũ quả không nên đẹp, và khi trưng không được cứng cáp, và chín quá thì sẽ bị nhũn.
- Dưa hấu nên chọn trái căng tròn, không bị trầy quá nhiều trên thân dưa hấu.
- Chọn các quả phải còn tươi, xanh, có cuốn lá càng đáng sử dụng. đáng chú ý phải hiểu ý nghĩa của từng loại khi trưng lên mâm.
- chú ý, nếu có rửa trái cây, thì bạn phải cho trái cây ráo nước, sử dụng khăn giấy lâu hoặc để ráo nước tự nhiên, sau đó mới trưng được, nếu trưng luôn thì trái cây bị ẩm nước sẽ nhanh bị hư.
Tổng kết
Dù có sự khác biệt trong mâm ngũ quả ngày Tết của 3 miền, nhưng chúng đều có ý nghĩa là muốn bày tỏ tấm lòng thành kính với tổ tiên. Cầu mong một năm mới đầy đủ, thật nhiều may mắn, hạnh phúc và an khang. Hy vọng, qua bài viết này bạn sẽ lựa chọn mâm ngũ quả phù hợp với vùng miền của gia đình mình cho ngày Tết Nguyên Đán thêm trọn vẹn, ý nghĩa hơn.
Đừng quên liên tục theo dõi chuyên mục Kĩ năng để cập nhật nhiều hơn những thông tin bổ ích khiến cuộc sống trở nên dễ dàng bạn nhé!
