Nhằm mục tiêu giúp học sinh nắm vững kiến thức tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ Ngữ văn lớp 9, hướng dẫn soạn bài Mùa xuân nho nhỏ dưới đây trình bày đầy đủ thông tin, bố cục, tóm lược, dàn ý phân tích, sơ đồ tư duy và bài văn đo đạt tác phẩm.
Bạn đang xem bài viết: soạn bài mùa xuân nho nhỏ
Tìm hiểu chung về tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ
Giới thiệu tác giả Thanh Hải
– Thanh Hải (1930 – 1980) quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
– Ông hoạt động văn nghệ trong suốt những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và là một trong số những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam thời kỳ đầu.
Xem thêm: Soạn bài Phú sông Bạch Đằng (ngắn gọn) – Ngữ Văn 10
Về tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ
a, Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” sáng tác tháng 11 năm 1980 khi tác giả đang nằm trên giường bệnh và không lâu sau, nhà thơ qua đời.
b. Thể thơ: 5 chữ
c. Phương thức biểu đạt
Biểu cảm + miêu tả
d. Ý nghĩa nhan đề
– Mùa xuân nho nhỏ là một nhan đề độc đáo, sáng tạo, một phát hiện mới lạ của nhà thơ.
– Mùa xuân là một khái niệm chỉ thời gian, từ nho nhỏ lại làm hình ảnh mùa xuân hiện lên có hình khối rõ ràng, cụ thể, gợi một mùa xuân với vẻ đẹp riêng. Sự kết hợp hai khái niệm đã tạo một ẩn dụ đẹp, biểu tượng cho những gì tinh túy, đẹp mắt nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người.
– Thể hiện nguyện ước của nhà thơ mong muốn làm một mùa xuân – nghĩa là sống đẹp, sống với toàn bộ sức sống tươi trẻ của mình nhưng lại rất khiêm nhường chỉ là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung. Khát vọng đấy làm đẹp thêm lên mối quan hệ hài hòa giữa cá nhân với cộng đồng, giữa cái riêng với cái chung, giữa nhỏ bé với to lớn, giữa mỗi người với những người xung quanh
– Nhan đề đã định hướng cảm xúc của tác giả, định hướng cách xây dựng hình tượng mùa xuân bao trùm tác phẩm.
e. Giá trị nội dung
– Tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời.
– Ước nguyện được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của đất nước, của dân tộc.
f. Giá trị nghệ thuật
– Thể thơ năm tiếng.
– Nhạc điệu trong sáng, tha thiết, gần gũi với dân ca.
– Nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm.
– Phép so sánh và ẩn dụ thông minh.
Bố cục tác phẩm
– Khổ thơ đầu : cảm giác trước mùa xuân thiên nhiên đất trời.
– Khổ 2 và 3 : cảm giác về mùa xuân đất nước, con người.
– Khổ 4 và 5 : suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ.
– Khổ cuối : lời ngợi ca quê hương đất nước qua điệu ca Huế.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ
Câu 1 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Mạch cảm xúc của bài thơ: từ cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước, tác giả thể hiện khát vọng được dâng hiến “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của cuộc đời chung.
Câu 2 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Hai khổ thơ đầu :
– Mùa xuân thiên nhiên, đất nước tràn ngập sức sống :
+ Hình ảnh : dòng sông, bông hoa, chim chiền chiện.
+ Màu sắc tươi thắm, đặc trưng : xanh, tím
+ Âm thanh rộn ràng, vui tươi : tiếng chim hót
– Cảm xúc tác giả : Từng giọt long lanh rơi – Tôi đưa tay tôi hứng. Nhà thơ say sưa, ngây ngất, cảm nhận hình ảnh, âm thanh không chỉ bằng thính giác, thị giác mà còn bằng xúc giác.
Câu 3 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Phân tích đoạn thơ “Ta làm con chim hót… Dù là khi tóc bạc” :
– Nhà thơ khát vọng được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp, dù nhỏ bé của mình : muốn làm “con chim hót”, “một cành hoa”, hay “một nốt trầm” trong bản thanh âm tươi đẹp.
– Với lối điệp ngữ, ẩn dụ trong hình ảnh “tuổi hai mươi”, “khi tóc bạc”, ta thấy tinh thần cống hiến vì đất nước của nhà thơ bền bỉ và to lớn nhường nào.
Câu 4 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
Nhạc điệu bài thơ được tạo nên từ nhiều yếu tố :
– Thể thơ năm chữ nhẹ nhàng, tha thiết, gần với dân ca, gieo vần liền tạo sự liền mạch cho cảm xúc.
– Sự hài hòa giữa hình ảnh tự nhiên, giản dị với hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc với các ẩn dụ, điệp ngữ.
– Cấu tứ bài thơ khắn khít, dựa trên sự tăng trưởng của hình ảnh mùa xuân.
Câu 5 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2)
– Nhan đề : là một thông minh độc đáo. Khác với Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử), Mùa xuân xanh (Nguyễn Bính),… Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải không chỉ là mùa xuân đất trời mà còn là mùa xuân đời người, nhỏ bé với khát khao cống hiến.
– chủ đề bài thơ : rung cảm trước mùa xuân thiên nhiên, đất nước và khát vọng cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.
Luyện tập
Các bạn có thể tham khảo văn mẫu sau:
Mở đầu bài thơ, tác giả đã phác họa lên một bức tranh mùa xuân trước mắt chúng ta giữa khung cảnh thiên nhiên và đất trời, vũ trụ:
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi! Con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời…
Khung cảnh mùa xuân dần dần được hiện ra với một vẻ đẹp thật bình dị, đơn sơ tuy nhiên cũng không kém phần nên thơ và sâu sắc. Ở đây, mùa xuân của Thanh Hải đến với ta không rực rỡ kiêu sa với cành đào Hà Nội, với những nụ mai vàng đang phô trương sắc thắm, mà chỉ đơn giản là một bông hoa tím đang mọc lên giữa dòng sông nước xanh như ngọc. Cành hoa nghiêng mình xuống mặt nước tựa như gương ấy để nổi bật lên phía trên một khung trời được in bóng dưới lòng sông, với màu sắc thật nhẹ, thật hài hòa mà cũng rất dễ thương, Thanh Hải đã tạo nên cho bức tranh mùa xuân của mình một nét gì đó vô cùng độc đáo. Và bức tranh ấy lại càng được đẹp hơn, có “hồn” khi cái màu tím kia được nhà thơ tô đậm lên thành “tím biếc”. Gam màu ấy đã được tô vẽ vào bức tranh thật khéo léo, tài tình, làm cho người đọc có khả năng hình dung ra ngay trước mắt cả một bông hoa tím biếc, thật nhỏ, thật xinh, tuy nhiên dường như cũng có đủ năng lực để nhuộm tím cả bầu trời, cả không gian mùa xuân đang căng tràn sức sống. Cái màu tím ấy lan ra, chơi vơi, và khẽ lay động theo những ngọn gió xuân đang thổi lên từ lòng sông xanh mát rượi. Cảnh vật mùa xuân trong bài thơ có lẽ cũng bình dị, giản đơn, và thâm trầm, tĩnh lặng như vùng đất miền Trung quê hương tác giả. Xứ Huế vốn nổi tiếng mộng mơ với núi Ngự sông Hương, với những điệu hò mái nhì mái đẩy, giờ lại càng thêm đẹp mắt dưới ngòi bút tô vẽ của nhà thơ…
Tổng kết
Mong rằng thông tin của bài hướng dẫn soạn bài Mùa xuân nho nhỏ này sẽ giúp các bạn ôn tập và hiểu rõ các vấn đề quan trọng của bài học. Bảng Xếp Hạng chúc bạn luôn có được những mục đích cao trong học tập.
Nguồn: Tổng hợp
